Vogelspotten

Vogelspotten staat toch echt wel bekend als de koning van de saaie hobby's. Uren met een verrekijker in het gras naar vogels kijken en dan opzoeken in je boekje welke vogel het precies is, klinkt niet als de meest spannende manier om de zomer door te komen. Deze week ga ik erachter komen of vogelspotten echt zo geestdodend is als ik altijd dacht, of dat het misschien toch spannend (of ten minste leerzaam) kan zijn.

Dag 1: watervogels

Ik begin de week met het zoeken op zolder naar een kleine verrekijker. Ik herinner me écht dat we vroeger kleine handverrekijkertjes hadden. Toen ik op zolder de kast overhoop aan het gooien was, kwam ik paps gigantische, semi-professionele, échte, grote verrekijker van vroeger tegen!!!! Niemand wist meer dat we die hadden, maar ik mocht hem meenemen op mijn eerste zoektocht naar zeldzaam gevogelte. Ook neem ik een klein vogelspotboekje mee (Zien is Kennen) dat ik leen uit opa's boekenkast.

Ik besluit op de eerste dag als nieuweling in het vak te beginnen bij watervogels bij ons in de wijk. Watervogels vliegen niet zomaar weg, dus dan heb ik de tijd om rustig te loeren, vervolgens in mijn boekje op te zoeken waar ik naar loer, en dan nogmaals te loeren om te kijken of de vogel overeenkomt met die van het plaatje. Ik zag een gans die ik niet meteen kon vinden in mijn boekje. Na lang loeren heb ik geconcludeerd dat hij het meest leek op de kolgans. De meeste vogels die ik verder zag, waren eigenlijk gewoon huis- tuin- en keukenvogels: meerkoeten, eksters, kraaien, duiven. Maar één vogel die ik nog nooit bewust had gezien, is toch wel de ster van de dag: de kuifeend - of ja, dat denk ik dan, ik ben (nog) geen expert. De kuifeend is een eend die zich vooral in Noord-Europa bevindt. Hij zoekt eigenlijk de hele dag naar voedsel in het water, maar dat doen wel meer eenden denk ik. Zijn poten zitten wat verder naar achteren, waardoor hij het ook leuk vindt in rivieren. Maar hij vindt het dus ook wel chill in stil water, waar ik hem zag. De eenden komen niet zo vaak op land, omdat lopen wel wat moeilijker gaat met hun poten. Hieronder een plaatje van een kuifeend.

Dag 2: roofvogels met Maud

Ik wil niet zeggen dat de tweede dag een dag van teleurstellingen was, maar op het gebied van vogelspotten was het dat wel een beetje. Gelukkig had ik Maud bij me, die me door de moeilijke tijden heen sleepte.

We gingen wandelen in de Stippelberg, een natuurgebied bij Milheeze. Ons doel van de dag was om een roofvogel te spotten. Roofvogels zijn best groot en als ze vliegen, vliegen ze meestal stil op dezelfde plek waardoor er een beetje tijd is om goed te kijken welke vogel het is. Het gebied was super mooi en het weer was heerlijk, maar er waren eigenlijk bijna geen vogels te zien, en al helemaal geen roofvogels. Toen we er ook nog eens achter kwamen dat zelfs de beloofde schotse hooglanders niet in de weide stonde, gaven we alle hoop op. Maar toen vlogen er ineens drie grote vogels boven ons hoofd!!!! Ze waren nogal snel, dus we hebben helemaal niet kunnen zien wat voor vogels het precies waren, maar ze waren groot. Twee waren zwart en één was lichtbruin van de onderkant. Meer hebben we niet gezien, dus we kunnen niks met zekerheid zeggen, maar voor onze eigen zelfwaarde houden we het erop dat we roofvogels hebben gezien.

Interview met Maud - Op pad met ervaren vogelspotter

Wat is je favoriete vogel?

Mijn favoriete vogel is een zeemeeuw, maar die hebben we helaas in het bos niet gezien.

Denk je dat we vandaag roofvogels hebben gespot?

Ik denk oprecht dat we 1 roofvogel hebben gezien!! Hij deed een snoekduik naar een muisje, denk ik.

Op een schaal van 1 tot kale spaghetti, hoe saai was het vogelspotten? 1!!! Ik vind vogelspotten niet saai, want je kan lekker wandelen, maar dan met een constante spanning dat je wellicht een vogel gaat zien die dag!

Zou je nog een keer gaan vogelspotten in de toekomst? Ik zou zeker nog een keer gaan vogelspotten, maar ik zou me beter informeren naar een geschikte plek/tijd en misschien moet ik ook eens een educatief filmpje over vogels kijken, want ik zou eigenlijk echt niet kunnen identificeren welke vogel ik zie wanneer het zover is.

Dag 3: op stap met een app

Voor alles is wel een app - uiteraard ook voor vogelspotten. Omdat ik in mijn eentje gewoon niet heel goed ben in vogelspotten, besloot ik twee apps te downloaden om te kijken of ik met behulp van die apps wel iets kon.

De eerste app die ik probeerde, was Audubon. Audubon is een hele mooie en gebruiksvriendelijke app met enorm veel verschillende vogelsoorten. Een groot nadeel is alleen dat de app in het Engels is en gericht is op Noord-Amerika. In Europa kun je het dus eigenlijk niet goed gebruiken. Daarnaast moet je eindeloos veel kenmerken van de vogel invoeren alsof je uitgebreid de tijd hebt gehad om de vogel te ontleden, en dan krijg je vervolgens alsnog 435 opties van welke vogel het kan zijn. Daar kan ik dus echt helemaal niks mee.

Een andere app, die wél Nederlandstalig is, is BirdNET. Met deze app kun je geluidsopnames maken en dan geeft de app aan welke vogel je hoort. Dit werkt echt veel beter dan ik had verwacht. Ik hoorde een zachte 'koekoek' ergens in de bossen, dus ik dacht: 'dat moet een koekoek zijn!!!!' De app bevestigde dit inderdaad, en toen voelde ik me trots omdat ik een leuke vogel had gespot én het geluid zelf goed herkende. Terwijl de app aangeeft welke vogel je hoort, geeft hij je ook een link naar de Wikipediapagina van de vogel zodat je ook nog eens leuke feitjes kunt opzoeken.

De koekoek is in Nederland vanaf half april tot juni/juli. De vogel is gemakkelijk te herkennen door het 'koekoek' geluid dat hij maakt (ja hij: alleen het mannetje maakt dit geluid). In West-Europa is de koekoekpopulatie de afgelopen decennia met ongeveer de helft afgenomen. Waarom is onbekend, maar ik vind het wel sad. De koekoek is namelijk een hele fascinerende vogel. Het vrouwtje legt haar eieren in een nestje van een veel kleinere vogel (heggemus, kleine karekiet, etc.) en laat die vogel haar kind voeren. Na 17 dagen verlaat het jong het nest en vliegt het drie weken later helemaal op instinct naar de Afrikaanse tropen! Hieronder een plaatje van de koekoek.

Dag 4: horen is kennen

Verdwalen in de bossen is niet ideaal, ook niet als je aan het vogelspotten bent en eigenlijk gewoon wel ooit die avond nog naar huis wil. Niet dat ik verdwaald was hoor. Oké misschien een beetje. Maar dat maakt niet uit want ik heb wel leuke vogeltjes gespot. Ik vind het nog steeds moeilijk om musjes te spotten met het blote oog of de verrekijker omdat ze zo snel en klein zijn. En dan komt juist de app waar ik over schreef super goed te pas! Met behulp van de app heb ik vandaag meerdere vogels gehoord:

• Vink De vink is een veelvoorkomende vogel in Nederland. Dit is de eerste vogel die ik vandaag spotte met de app. Ik heb goed geluisterd en heb hem meerdere keren in mijn wandeling gehoord. Ik denk dat ik de vink voortaan zelf zonder app (!!!!) zou kunnen herkennen.

• Grote bonte specht Ik weet niet waarom ik het niet had verwacht, maar ik heb vandaag meerdere spechten gehoord. De specht maakt een heel herkenbaar piepend geluid en is uiteraard ook te herkennen aan het geluid van het tikken op de boomstam. Ik vind het jammer dat ik de specht niet heb gezien, want het ziet er uit als een hele mooie vogel.

• Roodborst Het roodborstje komt ook veel voor in Nederland. Het is eigenlijk een wonder dat ik deze alleen heb gehoord en niet heb gezien, want hij valt wel op met zijn rode borst. Maar oké wel leuk dat ik weet dat hij er ook was.

Je zou kunnen zeggen dat vogelspotten met een app niet telt of dat het het spotten te gemakkelijk maakt, maar ik vind het als beginner super fijn. Met de app kun je echt leren bepaalde vogelgeluiden te herkennen en te checken of je de zang goed 'verstaat'.

Vijf gouden tips voor beginnende vogelspotters

Toen ik zelf begon met vogelspotten, vond ik het moeilijk om te bedenken waar ik op moest letten en hoe ik moest beginnen. Voor het geval dat ik mensen wellicht heb geïnspireerd om vogelspotten ook een kans te geven, heb ik een lijstje gemaakt van vijf gouden tips voor beginners:

1. Weet waar je naar kijkt - Door je een beetje in te lezen, weet je welke verschillende vogelsoorten er zijn en waar je naar op zoek kunt. Zo is een gans niet gewoon een gans, maar zijn er verschillende soorten ganzen. Als je weet wat de verschillende ganzen van elkaar onderscheidt, kun je precies bekijken met elke soort gans je te maken hebt. Het is gemakkelijk om een boekje of een app op zak te hebben, zodat je de precieze kenmerken altijd op kunt zoeken tijdens het spotten.

2. Weet wat je hoort - Hetzelfde geldt voor het geluid van de vogels. Bijna alle vogels maken een eigen geluid. Als je de geluiden kent, kun je daaraan vaak al horen met wat voor vogel je te maken hebt. Dan hoef je niet eens te werk te gaan met je verrekijker of boekje.

3. Gebruik een app - Als het makkelijk kan, moet je niet moeilijk doen. Voor het herkennen van geluiden of voor een complete catalogus, kun je gemakkelijk een app downloaden zodat je altijd hulp bij de hand hebt.

4. Kijk eerst met je ogen, dan met de verrekijker - Als je zonder verrekijker kijkt, heb je een veel breder zichtveld waardoor je sneller ziet waar een vogel is. Daarna kun je ‘inzoomen’ met je verrekijker om de details te bestuderen. Als je een bril draagt is dit vreselijk omdat je dan steeds je bril moet afzetten om door de verrekijker te kijken en dan ben je de vogel weer kwijt en dan moet je je bril weer opzetten en dan is de vogel ineens weg.

5. Neem iemand mee - Dit kan een expert zijn waarvan je kunt leren, maar je kunt ook gewoon een vriend(in) meenemen. Met twee zie je meer dan in je eentje, plus het is gezelliger! Zorg wel dat je niet te veel geluid maakt, dat kan vogels afschrikken.

Voor uitgebreidere tips kun je ook altijd deze video kijken. Succes!!!

Conclusie: hoe geestdodend is vogelspotten?

Toen ik op werk bezig was op het terras, hoorde ik ineens een vogel die ik herkende: de vink! Op dat moment had ik het gevoel alsof ik mijn doel van de week had bereikt. Natuurlijk word je in een week niet een professionele vogelspotter en lukt het niet om zomaar alle vogels te herkennen, maar het is me wel gelukt om deze ene vogel te herkennen buiten context van het bewust vogelspotten. Ook merk ik dat ik als ik buiten ben veel meer let op de vogelgeluiden om me heen en de diversiteit aan vogels. Ik denk dat ik na deze week nog wel een oog en een oor open zal houden voor vogels en dat ik (onbewust) nog nieuwe soorten ga leren herkennen.

En nu de centrale vraag: is vogelspotten echt zo geestdodend als ik altijd dacht? Nou, ja en nee. Geestdodend is een groot woord. Het is wel een hobby die geduld en een zekere vorm van concentratie vergt en ik kan me voorstellen dat mensen het saai zouden vinden. Los van dat het een beetje ongemakkelijk is om met een verrekijker en een boekje rond te lopen, moet je ook constant bewust zijn van je omgeving. Dit brengt aan de andere kant een zekere vorm van rust en een nieuwe manier van omgaan met de levende natuur om je heen. Ook is het op een manier heel leuk om vogelsoorten te leren kennen en om een vogelsoort tegen te komen die je nog nooit eerder hebt gezien of niet had verwacht. Dus: als je meer wil #connecten met de natuur, is het zeker een aanrader. Als je vet ongeduldig bent, kun je misschien beter op zoek gaan naar een andere hobby.

Extra's

Tijdens het vogelspotten kom je veel olifantenpaadjes tegen. Ook vogels maken olifantenpaadjes! Benieuwd naar wat deze paadjes zijn en waarom ze bestaan? Neem een kijkje onder extra's en vind mijn essay over olifantenpaadjes.